Valpreventie in het ziekenhuis (Informatie voor patiënten die een verhoogde kans hebben om te vallen of die recentelijk zijn gevallen)

In het ziekenhuis bent u in een onbekende omgeving. Tijdens uw verblijf kunnen uw weerstand en beweeglijkheid verminderd zijn. Ook gebruikt u misschien andere medicijnen dan thuis. Daardoor is het risico dat u valt groter dan in uw eigen huis. De verpleegkundige heeft dat met u besproken en u deze folder gegeven. Hierin leest u wat medewerkers van het ziekenhuis kunnen doen om te voorkomen dat u valt en wat u zelf kunt doen tijdens de opname om vallen te voorkomen.

Vallen vormt een groot gezondheidsprobleem. Bij bepaalde patiëntencategorieën, zoals ouderen, komt het veel voor. Vallen kan ernstige gevolgen hebben. Ongeveer 2 tot 15% van de opgenomen patiënten maakt minimaal één val door tijdens de ziekenhuisopname. Dertig procent van de patiënten die tijdens de opname gevallen zijn, vallen nog een keer gedurende de opname. Ongeveer één op de drie oudere mensen die nog thuis woont, valt minstens eenmaal per jaar

De gevolgen van een val kunnen variëren van bloeduitstortingen en kneuzingen tot botbreuken en hoofdletsel. Behalve lichamelijk letsel kan een valpartij ook psychosociale gevolgen hebben. Zo kan een val leiden tot valangst, verdere immobiliteit, een afname in het lichamelijk functioneren, verlies van zelfredzaamheid en zelfstandigheid, sociale isolatie en een depressie. Valincidenten blijken daarnaast te leiden tot een verlenging van de opnameduur, een vergroting van de kans op uitplaatsing naar een verpleeg- of verzorgingshuis en hogere sterftecijfers.

Het ziekenhuis heeft een valpreventiebeleid. De volgende algemene maatregelen worden onder andere genomen.

• Er staan geen onnodige obstakels in gangen en op de patiëntenkamers.
• Er zijn waar mogelijk leuningen aan de muur bevestigd.
• Er is voldoende verlichting.
• Bedden worden in de laagste stand gezet.
• De bedhekken kunnen omhoog gezet worden als u bang bent om uit bed te vallen.
• Soms zijn er vrijheidsbeperkende middelen nodig, als de patiënt verward is. Dat mag alleen met toestemming van uzelf of van uw wettelijk vertegenwoordiger.

1.      Te weinig bewegen

Stilzitten of inactiviteit vergroten het risico op vallen. Door lichamelijk actief te blijven, kunt u uw reflexen, spierkracht en coördinatie onderhouden. Volgens een algemene richtlijn zou u per week minimaal drie keer een half uur aan lichaamsbeweging moeten doen. Ook als u langer verblijft in het ziekenhuis is het belangrijk alert te zijn op voldoende beweging.

Probeer zo veel mogelijk uit bed te zijn en het bed alleen te gebruiken om te rusten en slapen. Zorg dat loophulpmiddelen van thuis meegenomen worden naar het ziekenhuis.

Breng goed passende dichte schoenen en pantoffels mee met stevige, ruwe zolen. Draag in de nacht eventueel antislip sokken.

2.      Een te lage bloeddruk

Sommige mensen worden duizelig of draaierig wanneer ze snel opstaan uit een stoel, zich bukken, enzovoorts. Ze voelen zich zo omdat hun bloeddruk zich niet snel genoeg aanpast en de hersenen even wat minder zuurstof krijgen. Dit verschijnsel duurt meestal maar even en men noemt het orthostatische hypotensie. Het vormt een belangrijk risico op vallen.

Wanneer u hier last van heeft tijdens een ziekenhuisopname kunt u dit aangeven bij de verpleegkundige of behandeld arts. In de thuissituatie kunt u het beste contact opnemen met uw huisarts. De bloeddruk wordt gecontroleerd en u wordt eventueel verwezen naar een medisch specialist. Orthostatische hypotensie is vaak het gevolg van een combinatie van (te veel) medicijnen. Ook hier kan de huisarts en/of de medisch specialist u adviseren en zo mogelijk de medicatie aanpassen.

De volgende adviezen kunnen ook helpen:

• Plaats het hoofdeinde van uw bed een beetje hoger.
• Kom traag overeind wanneer u ligt. Ga eerst overeind zitten, adem rustig in en uit en wacht even tot alle duizelingen verdwenen zijn. Ga hierna pas rechtop staan en houdt u daarbij vast aan bijvoorbeeld de leuning van een stoel, zodat u voldoende steun heeft.
• Vermijd plotselinge bewegingen.

3.      Opletten met medicijnen

Hoe meer medicijnen u gebruikt, hoe groter de kans op ongewenste effecten. Indien u meerdere medicijnen moet innemen, doet u er goed aan om de huisarts en/of de behandelend arts te vragen of en welke medicatie eventueel weggelaten kan worden. Wees met name alert op het gebruik van kalmeer- en slaapmiddelen, medicatie voor het hart en de bloeddruk. Alle medicatie moet correct en op het juiste tijdstip ingenomen worden. Meld ongewenste effecten bij uw arts. Breng uw behandelend arts en/of huisarts van alle geneesmiddelen die u inneemt op de hoogte, ook van niet voorgeschreven medicijnen en alternatieve middelen die u gebruikt.

4.      Verwardheid

Indien u bekend bent met geheugenklachten of een verwardheid doormaakt tijdens de opname vergroot dit het risico op vallen. Indien u verward bent zal de verpleegkundige uw familie vragen ook buiten de bezoektijden aanwezig te zijn. Daarnaast zal uw familie gevraagd worden bekende voorwerpen van thuis mee te brengen, zoals een klok, kalender, etc.

5.    Slecht zien en/of horen

Mensen die minder goed zien en/of horen, lopen een groter risico om te vallen. Maak tijdens het verblijf in het ziekenhuis gebruik van uw bril/ gehoorapparaten. De verpleegkundige zal tijdens het opnamegesprek een kleine rondleiding geven op de afdeling.

• U kunt zelf aangeven welke hulpmiddelen u nodig heeft of waar u bang voor bent in een vreemde omgeving.
• Voelt u zich onzeker of angstig bij het opstaan of lopen? Vraag dan vooral om hulp.
• Is de verpleegkundige niet in de buurt? Druk dan op de bel naast uw bed of op het toilet voor een verpleegkundige. Het kan zijn dat u even moet wachten. Sta dan vooral niet zelf vast op.
• Loop niet over natte vloeren. Bij gedweilde vloeren staat een waarschuwingsbord.
• Berg schoenen en tassen die u niet direct nodig hebt op in uw kast.
• Zorg ervoor dat uw nachtkleding niet te lang is en over de grond sleept.

Voor informatie en vragen over valpreventie of andere zaken met betrekking tot vallen in de thuissituatie kunt u terecht bij uw huisarts. Tijdens uw opname kunt u met vragen terecht bij uw regiebehandelaar.

07/18